In dit prikkelend gesprek met hoogleraar Gert Biesta bespreken we vragen als: hoe bereiden we leerlingen voor op zelfstandigheid en volwassenheid? Waarom schieten populaire theorieën zoals de zelfdeterminatietheorie en groeimindset theorie tekort? Wat is er ongemakkelijk aan het populaire idee van ‘constructive alignment’? Of je nu docent bent, beleidsmaker, of gewoon geïnteresseerd in de toekomst van ons onderwijs: deze aflevering biedt een frisse, diepgaande kijk op hoe we leerlingen kunnen voorbereiden op een volwassen en verantwoord leven. Luister en ontdek hoe onderwijs niet alleen moet kwalificeren, maar ook socialiseren en – misschien wel het belangrijkst – leerlingen moet aansporen om zichzelf te worden. Gert Biesta is hoogleraar ‘Educational Theory and Pedagogy’ aan de University of Edinburgh in Schotland en hoogleraar ‘Public Education’ aan Maynooth University in Ierland. Eerder was hij werkzaam aan universiteiten in Nederland, Engeland en Luxemburg en gasthoogleraar in Finland, Zweden en Noorwegen.Van 2015 tot 2018 was hij geassocieerd lid van de Onderwijsraad. Van 2020 tot 2022 maakte hij deel uit van de Wetenschappelijke Curriculumcommissie. Sinds 2023 is hij kroonlid van de Onderwijsraad.
Onderwerpen
Introductie Gert Biesta en zijn werk:
Korte biografie van Biesta en zijn positie in de academische wereld.
Het belang van zijn invloed op het onderwijs en pedagogiek.
Discussie over enkele van zijn boeken, zoals Het risico van onderwijs en De terugkeer van het lesgeven.
Onderwijs en opvoeding:
Verschil tussen onderwijs en opvoeding.
Pedagogiek als kernonderdeel van onderwijs.
Het concept van zelfstandigheid en de rol van de leraar om leerlingen autonoom te laten handelen.
Vorming en volwassenheid:
Bespreking van volwassenheid als pedagogisch doel.
De rol van het geweten en twijfel als onderdeel van persoonlijke groei.
Relatie tussen theorie en praktijk:
Kritiek op de kloof tussen filosofische concepten en praktische toepassing in de klas.
Biesta’s visie dat leraren zelf verantwoordelijkheid moeten nemen in hun onderwijspraktijk.
Bewegingsonderwijs en pedagogiek:
Onderwijs en opvoeding in het domein van lichamelijke opvoeding.
De unieke pedagogische mogelijkheden van bewegingsonderwijs.
Volwassenheid in het hoger onderwijs:
Discussie over onvolwassen verlangens van studenten in het hoger onderwijs.
De verantwoordelijkheid van leraren om volwassenheid te stimuleren bij studenten.
Onvolwassen verlangens en maatschappelijke invloed:
De invloed van onvolwassen verlangens op het individu en de samenleving.
Het gevaar van populisme en commerciële verlangens.
Zelfdeterminatietheorie en groeimindset:
Kritiek op de zelfdeterminatietheorie en groeimindset in onderwijs.
Biesta is kritisch over de aanname dat alle leerlingen dezelfde basisbehoeften hebben, zoals autonomie, competentie en verbondenheid. Hij vindt het te beperkt en massief om te veronderstellen dat deze theorie universeel toepasbaar is op elke leerling. In plaats van te kijken naar de individuele behoeften en unieke situatie van een kind, dreigt deze theorie leerlingen te framen en te versimpelen. Hij wijst erop dat het gevaar bestaat dat onderwijs daardoor slechts een set standaard psychologische behoeften volgt, terwijl het juist zou moeten gaan om het begrijpen van het kind als een uniek individu met een eigen context.
Biesta erkent de goede bedoelingen achter de groeimindset, maar stelt kritische vragen over de focus op persoonlijke groei zonder een duidelijke morele of pedagogische richting. Hij waarschuwt dat iemand, bijvoorbeeld een terrorist, ook een geweldige groeimindset kan hebben. Groeien of competentie ontwikkelen zonder de vraag “waartoe” en “voor wie” kan gevaarlijk zijn.Voor Biesta is het belangrijk om ook de ethische dimensie en de vraag naar volwassenheid in het onderwijs centraal te stellen. Het is niet genoeg om simpelweg te groeien, het gaat erom waar die groei naartoe leidt.
Constructive alignment in het onderwijs:
Bespreking van het concept van “constructive alignment” en de bezorgdheid over het voorspelbare karakter van dit systeem.
De vergelijking met een “worstfabriek” en de noodzaak van vrijheid en avontuur in onderwijs.
Vrijheid en verantwoordelijkheid in onderwijs:
Het spanningsveld tussen vrijheid en verantwoordelijkheid bij leerlingen.
Discussie over buitenspelen en de dynamische schooldag.
Reflectie op de driedeling van Biesta’s doelstellingen in onderwijs:
Kwalificatie, socialisatie, en subjectificatie.
Nieuwe perspectieven en taal voor het onderwijs, zoals toerusten, oriëntatie, en aansporen tot volwassenheid.
Pedagogische tact en verantwoordelijkheid van de leraar:
De rol van de leraar in het begeleiden van leerlingen in hun proces naar zelfstandigheid en volwassenheid.
Empowerment versus ontwapening:
Bespreking van het idee van weerbaarheid en het contrast tussen empowerment en ontwapening.
Slotwoorden:
Conclusie over de noodzaak om leerlingen volwassen te maken die in staat zijn verantwoordelijkheid te nemen voor hun keuzes.
Video
Audio
Boeken van Biesta
