Als trainer/docent heb ik veel plezier en soms ook last van een explosieve mix van persoonlijkheidskenmerken. Ik scoor namelijk hoog op ‘openheid’ maar daarbij ook relatief hoog op neuroticisme en laag op consciëntieusheid (zorgvuldigheid)! Terugkijkend op dertig jaar lesgeven schieten me zes geleerde lessen te binnen over om te gaan met mezelf en anderen en de rol van persoonlijkheidsstrekken.
Les 1: Hoog in openheid betekent dat ik erg leergierig en creatief ben. Altijd bezig met nieuwe ideeen en concepten. Het nieuwe exploreren. Zaken van allerlei kanten bekijken. Altijd in beweging zijn en beschikken over een groot voorstellingsvermogen. Dat heeft me veel gebracht en ik heb onbewust en later bewust gebruik gemaakt van dit vermogen. Meerdere universitaire studies, drie boeken, opleidingen ontwerpen en coördineren in vechtsportland, ontelbare publicaties, graduaties in vele martial arts en een veelzijdige loopbaan (onderwijs, politie, AMBU en meer).
Les 2: Maar er zijn ook donkere kanten. Een eerste is dat mensen die laag op openheid scoren gek van mij worden. Zij zijn concreet en van het hier en nu. Geen interesse in nieuwe ideeen maar de dingen die goed gaan vasthouden. Ze kunnen me niet volgen en ik werk als de welbekende rode lap. Mensen die laag op openheid scoren zijn overigens broodnodig om de stabiliteit te bewaren. Alleen maar creatievelingen gaat net zomin goed als alleen maar conservatieven.
Les 3: Mijn lage score op consciëntieusheid in combi met hoge openheid is een probleem en heeft schade veroorzaakt bij mezelf en mijn omgeving. Grenzeloze nieuwsgierigheid in combinatie met lage zorgvuldigheid (niet uit onwil) heeft me meerdere keren in de problemen gebracht. Lage consciëntieusheid / hoge openheid kan ik compenseren door discipline en routines en door mijn omgeving te vragen me af en toe te coachen als het uit de hand loopt. Inmiddels gaat het beter.
Les 4: Hoge openheid en hoog op Neuroticisme is ook niet de beste combinatie. Hoog op Neuroticisme (deels door gewelddadige jeugd) is een voedingsbodem voor angstgevoelens en onzekerheid. En juist openheid maakt dat ik paradoxaal genoeg steeds weer het onbekende opzoek. Dat ik de tak waarop ik zit afzaag om te kijken wat er nog meer is. Onbegrensde nieuwsgierigheid brengt je steeds uit je comfortzone waardoor Neuroticisme gevoed wordt. Ik weet nog niet wat ik er mee moet maar ben blij dat ik me ervan bewust ben. Wat in ieder geval buffert tegen hoge neuroticisme is stabiliteit creëren door routines. Vaste ritmes qua slapen en opstaan, goed eten, minimaliseren van negatieve informatie via media. Dit heeft me de afgelopen 40 jaar erg geholpen ook al is hoog in neuroticisme iets wat altijd blijft sluimeren.
Les 5: De grote les is dat ik het niet alleen kon en kan. Dat ik veel steun heb gehad van mensen die mijn grenzeloze openheid en creativiteit ietwat konden indammen: IBT Chef Gertjan Commu, Richard van Eijsden, Ad Veldhuizen en later Danny Pennings…allen van IBT Politie. En martial arts leraren als Chris de Jong en Jan Kallenbach die zorgden voor stabiliteit. Maar ook veel levensplezier van mensen die mijn openheid konden handelen en verstandig konden stimuleren: Wendy Dorrestijn, Jaap Timmer, Henk Kraaijenhof, Mark van Dieren en recentelijk Chris Kant, Ramon Stuart, Sandy Spil en Steven Mauw. Zoals Jordan Peterson zegt: je hebt andere mensen nodig om als mens goed te functioneren en ze geven je als het goed is continu signalen die je kunnen helpen om op het goede pad te blijven.
Les 6. Wat betekent dit voor mijn lesgeven? Heel veel, bijvoorbeeld dat ik er niet vanuit moet gaan dat mijn deelnemers ook hoog open zijn. Dat ze helemaal niet zoals ik van creatieve en nieuwe invalshoeken houden. Dat ze gek worden als ik het weer eens van een andere kant wil bekijken. Dat er deelnemers zijn die zich ergeren aan mijn lage zorgvuldigheid en ordelijkheid: ze willen dat alles volstrekt duidelijk is. En dat de administratie klopt. En hoe ga ik als hoog open / laag ordelijk om met deelnemers die dat wel zijn? Ga ik ze dwingen creatief te zijn? Ga ik me ergeren aan de beperkte exploratie en innovatie drang? Ken mezelf is een belangrijk onderdeel van mijn leraarschap.
Disclaimer: voordat iemand op de lijn komt dat de BIG-5 niet valide is…ik zoek geen 100% betrouwbaarheid maar zie het als een middel om iets meer inzicht te krijgen in mijn persoonlijkheid structuur. Belangrijker: het heeft me enorm geholpen.
Verder lezen?
Handboek Sportpsychologie. Auteur: Frank Bakker Co-auteur: Raôul Oudejans Nederlands Hardcover 9789054724285 Druk: 5 augustus 2019 540 pagina’s